Alfred Pringsheim

---

Rodzina i życie prywatne

Alfred Pringsheim pochodził z rodziny zamożnych przemysłowców górnośląskich, żydowskiego pochodzenia. Był pierworodnym dzieckiem oraz jedynym synem Rudolfa Pringsheima (1821–1906), górnośląskiego przedsiębiorcy kolejowego i właściciela kopalń, oraz jego żony Pauli z domu Deutschmann (1827–1909). Miał również młodszą siostrę, Marthę, która była jego towarzyszką w dzieciństwie.

W 1878 roku poślubił Gertrudę Hedwig Annę Dohm (1855–1942), aktorkę z Berlina, córkę Hedwig Dohm (1831–1919), znanej z walki o prawa kobiet. Małżeństwo Pringsheimów doczekało się pięciorga dzieci: Erika (ur. 1879), Petera (ur. 1881), Heintza (ur. 1882) oraz bliźniaków (1883) Klausa i Kathariny, znanej jako Katia. Erik spędził wiele lat w Argentynie, gdzie wyemigrował z powodu długów, związanych z hulaszczym trybem życia oraz hazardem, a niestety zmarł w młodym wieku.

Peter i Klaus, podobnie jak ich ojciec, obrał na swoje życie karierę akademicką, uzyskując tytuły profesora w dziedzinie fizyki i muzyki (kompozycji). Ich brat Heintz uzyskał stopień doktora archeologii, natomiast siostra Katharina, jako jedna z pierwszych kobiet w Monachium, uzyskała wykształcenie umożliwiające jej podjęcie studiów wyższych. Później aktywnie angażowała się na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium. W 1905 roku wyszła za mąż za Tomasza Manna, niemieckiego pisarza i laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.

W 1889 roku rodzina przeprowadziła się do neorenesansowej willi usytuowanej przy Arcisstrasse 12. Ten wspaniały budynek, zaprojektowany przez berlińską pracownię architektoniczną Kayser & von Großheim, z wnętrzami stworzonymi przez J. Wachtera i O. Fritsche, w późniejszych latach nazwaną pałacem Pringsheimów, stał się znanym miejscem spotkań monachijskiej elity.

Od najmłodszych lat Alfred Pringsheim wykazywał ogromne zainteresowanie muzyką. W szczególności zajmował się adaptacją niektórych dzieł Richarda Wagnera na fortepian. Jego zainteresowania obejmowały także teorię i historię sztuki. Zgromadził obszerną kolekcję majolik oraz malarstwa, co potwierdza jego pasje artystyczne i kulturalne.

Warto również wspomnieć, że Alfred Pringsheim był pierwowzorem Samuela Spoelmana, postaci z powieści Królewska wysokość, autorstwa Tomasza Manna.

Kariera akademicka

Alfred Pringsheim, wybitny uczony, swoją edukację rozpoczął w Gimnazjum Marii Magdaleny w Wrocławiu, gdzie wyróżniał się uzdolnieniami w zakresie matematyki i muzyki.

W 1868 roku Pringsheim podjął studia z zakresu matematyki oraz fizyki w Berlinie, a następnie kontynuował naukę na Uniwersytecie Ruprechta i Karola w Heidelbergu. W 1872 roku uzyskał doktorat pod przewodnictwem Leo Königsbergera.

Aby uzyskać habilitację, w 1875 roku przeniósł się z Berlina do Monachium. Dwa lata później rozpoczął pracę jako wykładowca na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana. W 1886 roku otrzymał tytuł profesora, a w 1901 roku awansował na profesora zwyczajnego. Pringsheim przeszedł na emeryturę w 1922 roku.

W latach 1898–1938 był również członkiem Bawarskiej Akademii Nauk. Dodatkowo, należy do grona członków korespondentów Akademii Nauk w Getyndze oraz Leopoldiny, która jest najstarszą niemiecką akademią nauk przyrodniczych.

Osiągnięcia naukowe

Alfred Pringsheim był znanym matematykiem, którego prace w dziedzinie analizy matematycznej miały znaczący wpływ na rozwój tej dziedziny. Głównym kierunkiem jego badań była analiza funkcji zarówno rzeczywistych, jak i zespolonych. Dzięki stosowaniu metod bazujących na rozwinięciach w szeregi potęgowe, które zapoczątkowała szkoła Weierstrassa, Pringsheim znacząco rozszerzył naszą wiedzę na temat analizy zespolonej.

W toku swojej kariery Pringsheim opublikował wiele istotnych prac, które koncentrowały się na teorii sumowalności szeregów nieskończonych oraz badaniach nad zachowaniem funkcji analitycznych w obrębie obszaru określoności. Jego badania w tej dziedzinie były fundamentalne dla dalszego rozwoju różnych aspektów matematyki.

Jednym z najważniejszych osiągnięć Pringsheima jest twierdzenie dotyczące zbieżności szeregu potęgowego z nieujemnymi współczynnikami rzeczywistymi. Warto zwrócić uwagę, że oryginalny dowód, który zaprezentował, zawierał uchybienia związane z zbieżnością jednostajną. To wykorzystanie twierdzenia zostało poprawione przez Ralpha P. Boasa, co wprowadziło większą precyzję w tej kwestii.

Obecnie, twierdzenie Pringsheima wykorzystywane jest w różnych dziedzinach matematyki, w szczególności w kombinatoryce analitycznej oraz teorii Perrona-Frobeniusa dotyczącej dodatnich operatorów funkcjonujących w uporządkowanych przestrzeniach wektorowych.

Znajomość z Richardem Wagnerem

Alfred Pringsheim od najwcześniejszych lat przejawiał pasję do muzyki, co z czasem zaowocowało jego niezwykłym zainteresowaniem dziełami Richarda Wagnera. Twórczość Wagnera była dla niego szczególnie ważna; Pringsheim nie tylko publikował liczne aranżacje fortepianowe jego kompozycji, ale także nawiązał z nim osobistą korespondencję.

Warto podkreślić, że Pringsheim odegrał kluczową rolę w wspieraniu Wagnera finansowo, co miało istotne znaczenie dla rozwoju jego kariery. Dodatkowo, Pringsheim był mecenasem Festiwalu Wagnerowskiego w Bayreuth, dzięki czemu przyczynił się do promocji oraz popularyzacji jego sztuki.

Sytuacja finansowa i prześladowania nazistowskie

Po śmierci seniora rodu w 1913 roku, Alfred Pringsheim otrzymał spadek, który zapewnił mu dostatnie życie. W jego dyspozycji znajdował się majątek szacowany na około 13 milionów marek, co zapewniało roczny dochód na poziomie około 800 tysięcy marek, równowartości obecnych 10,5 miliona euro oraz 646 tysięcy euro.

Niestety, I wojna światowa okazała się dla niego trudnym okresem, ponieważ jako patriotycznie nastawiony Niemiec przekazał znaczną część swoich funduszy na wsparcie wojennych działań Niemiec. Dodatkowo, doświadczenie hiperinflacji w latach 1923-1924 jeszcze bardziej uszczupliło jego zasoby. W wyniku tych wydarzeń Pringsheim zmuszony był do sprzedaży wielkiej części swojej kolekcji sztuki. Ironizując całą sytuację, stwierdził: Co ze ściany, to do ust.

Wraz z nasileniem prześladowań Żydów, Alfred Pringsheim, mający wówczas ponad 70 lat, nie opuścił Niemiec, podobnie jak inne osoby z jego rodziny. Niestety jego decyzja doprowadziła do ciągłych szykan, przemocy i upokorzeń ze strony nazistów, w tym pozbawienia go możliwości opuszczenia kraju.

Na szczęście, dzięki pomocy kilku ważnych osób, takich jak Winifreda Wagner (synowa Richarda Wagnera i przyjaciółka Hitlera), Karl Haushofer (były sąsiad Pringsheima), Oskar Perron (były student, który wówczas był profesorem), a nawet oficer SS, Pringsheim i jego żona Hedwig mieli szczęście uniknąć aresztowania. W dniu 31 października 1939 roku, w ostatniej chwili, zdołali uciec do Zurychu.

Przed swoim wyjazdem Alfred Pringsheim był zmuszony sprzedać resztkę swojego majątku. Środki uzyskane z licytacji jego kolekcji majolik posłużyły na pokrycie Reichsfluchtsteuer, tamtejszego podatku od ucieczki, który dotykał głównie Żydów opuszczających Niemcy. Po jego odejściu, jego dom został zburzony, a w jego miejscu zbudowano biurowiec, który przeznaczono na archiwum partyjne, przechowujące dokumenty członków partii nazistowskiej. Obecnie znajduje się tam Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana.

Alfred Pringsheim zmarł 25 czerwca 1941 roku w Zurychu. Niedługo po jego śmierci jego żona, według przekazów, spaliła wszystkie jego osobiste rzeczy, w tym korespondencję z Richardem Wagnerem. Zmarła w roku następnym po swoim mężu.

Publikacje

Alfred Pringsheim był znanym matematykiem, który przyczynił się do wielu ważnych publikacji w swoim okresie. Jego prace obejmowały różnorodne tematy związane z analizą matematyczną i teorią funkcji.

• Daniel Bernoulli – Versuch einer neuen Theorie der Wertbestimmung von Glücksfällen, 1896,
• Irrationalzahlen und Konvergenz unendlicher Prozesse, Leipzig 1898,
• Über Wert und angeblichen Unwert der Mathematik – Festrede gehalten in der öffentlichen Sitzung der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften zu München zur Feier ihres 145. Stiftungstages am 14. März 1904,
• Uber Konvergenz und Funktionentheoretischen Charakter Gewisser Limitar-Periodischer Kettenbruche, München 1910,
• Majolica, Leiden 1910,
• Über den Taylorschen Lehrsatz für Funktionen einer reellen Veränderlichen, Sonderabdruck der Königlichen Akademie der Wissenschaften 1913,
• Majolikasammlung Alfred Pringsheim in München, Leiden 1914,
• Vorlesungen über Zahlenlehre – Erster Band Zweite Abteilung, I.2, Unendliche Reihen mit Reellen Gliedern, Leipzig 1916,
• Über singuläre Punkte gleichmässiger Konvergenz – Vorgetragen am 6. Dezember 1919 in München, Bayerische Akademie der Wissenschaften 1920 (Sitzungsberichte des Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-Physikalische Klasse; Sonderabdruck Jahrgang 1919),
• Grundlagen der allgemeinen Funktionenlehre,
• Vorlesungen über Funktionslehre. Erste Abteilung: Grundlagen der Theorie der analytischen Funktionen einer komplexen Veränderlichen, Leipzig und Berlin 1925,
• Vorlesungen über Zahlen- und Funktionenlehre, 2 Bände (Bibliotheca Mathematica Teubneriana, Bände 28,29). Leipzig, 1916-1932,
• Kritisch-historische Bemerkungen zur Funktionentheorie, Reprint 1986 ISBN 3-7696-4071-3.

Jego publikacje pozostają nie tylko cennym źródłem wiedzy, ale również inspiracją dla przyszłych pokoleń matematyków. Każda z nich wnosi coś unikalnego do dyskusji na temat matematyki i jej zastosowań.

---

Oceń: Alfred Pringsheim

---